Urfalı Şair Nabi...

Divan şiirinde bilgece söyleyiş tarzı söz konusu edildiğinde adı ilk akla gelen şairdir...

Osmanlı toplumunun sosyal ve ahlaki değerlerinin bozulmuş olduğu dönemlerden birinde yaşadı. İrdelediği, gözlemlediği olup biten her şeyi tespit ve tenkit etme gayreti içinde oldu ve gerek divanında yer alan şiirlerinde, gerekse Hayriye adlı eserinde ağır ve sert eleştirilerle konu etti.

Aynı zamanda bizzat şahsıyla ilgili birtakım gelişmeleri de şiirine yansıtmaktan geri durmadı. Bunlardan biri aşağıdaki gazeli yazmasına sebep olan Çorlulu Ali Paşa ile arasında hadisedir.

Halep'te kaldığı yıllarda başından geçtiği söylenen ve Safayi tezkiresinde   anıldığına göre; Çorlulu Ali Paşa sadrazamlığı döneminde (1706-1710)  ikamet etmekte olduğu devlete ait evi şairden geri alır ve kendisine ödenmekte olan tahsisatı iptal ettirir.

Şöhreti daha kendi çağında iken geniş bir coğrafyaya yayılan ve bilahare edebiyat tarihçileri tarafından "Şairlerin Efendisi" olarak anılan Urfalı Yusuf Nabi'nin (1642-1712) 1708 yılında sıkıntıya düştüğü bu olayla la ilgili olarak yazdığı söylenen bu gazelle ilgili olarak “Keşke yüz evi olup yüzü de yıkılsaydı da Nabi’den, böyle yüz eser kalsaydı" da denilmiştir.

Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz

Biz neşâtın da gâmın da rûzgârın görmüşüz

[Zaman bağının baharını da gördük güzünü de; üzerimizden neş’e rüzgârları da geçmiştir gam fırtınaları da.]

Çok da mağrûr olma kim meyhâne-i ikbâlde

Biz hezârân mest-i mağrûrun humârın görmüşüz

[Mevki sahibi olunca zafer sarhoşu oluverme; zîrâ böylesine mest (sarhoş) olup sabah olunca da baş ağrısı çeken binlercesini görmüşlüğümüz var.]

Top-ı âh-ı inkisâra pây-dâr olmaz yine

Kişver-i câhın nice sengîn hisârın görmüşüz

[Gönlü kırık olanın atıverdiği âh topunun nice büyük sultanların muhkem kalelerini yıktığını biliriz.]

Bir hurûşiyle eder bin hâne-i ikbâli pest

Ehl-i derdin seyl-i eşk-i inkisârın görmüşüz

[Derd ehli olanların kırıklıkla döktükleri gözyaşlarının yaptığı seller önünde nice gösterişli kâşânelerin, mâlikânelerin yerle bir olduğunu biliriz.]

Bir hadeng-i cân-güdâz-ı âhdır sermâyesi

Biz bu meydânın nice çâbük-süvârın görmüşüz

[O garipler ki, bütün sermâyeleri can yakıcı bir âh silâhından ibarettir ama, onu şöyle bir attıkları zaman, nice hızlı süvarilerin vurulup yere serildiklerini gördük.]

Bir gün eyler dest-beste pây-gâhı cây-gâh

Bî-aded mağrûrun sadr-ı i’tibârın görmüşüz

[Sadarette itibar üzere oturan nicelerini gördük ki; gün geldi de onlar el pençe vaziyette pabuçluğu mekân tuttular (yani hizmetçi oldular)]

Kâse-i deryûzeye tebdîl olur câm-ı murâd

Biz bu bezmin Nâbîyâ çok bâde-hârın görmüşüz

[O elindeki –gururla kaldırıp kaldırıp- içtiğin kadeh var ya, gün gelir de dilenci çanağına döner; benzerlerini çok gördük.

Nabi aynı zamanda çok güzel bir sese sahipti ve müzik konusunda da fazlasıyla başarılı idi. "Seyid Nuh" ismiyle bazı besteleri olduğu bilinir.

Nabi bazı kaynaklara göre espriliydi.

"Bende yok sabr-ı sükûn, sende vefadan zerre, İki yoktan ne çıkar fikredelim bir kere."

"Na" ve "Bi" kelimeleri Farsça ve Arapça'da 'yok' manasına gelmektedir. Bu beyitte Nabi mahlasının oluşumunu belirtmektedir

Kabri Karacaahmed Mezarlığı'nda Miskinler Tekkesi'ne giden yolun sol kenarında olup, II. Mahmut ve II. Abdülhamit tarafından tamir ettirilmiştir.

Resim: Urfalı merhum Ressam Mustafa Ayataç'a aittir